Avukat Orçun Akbulut yazdı.
Günümüzde yaygın görülen, zahmetli ve bir o kadar da masraflı bir tedavi sürecini gerektiren kanser hastalığının tedavisinde uzun süreden beri uygulanmakta olan ve geleneksel tedavi yöntemi olarak kabul edilen kemoterapi ve radyoterapi yöntemlerinden sonra gelinen noktada yeni ve etkili yöntemler olarak immünoterapi ve akıllı ilaç tedavileri uygulanmaktadır.
İmmünoterapi kısaca, bağışıklık sistemini aktive ederek veya baskılayarak kanser hücreleri ile savaşmasın sağlayan bir tedavi türüdür. Akıllı ilaç tedavisi ise, kanser hücrelerinin anormal hale dönüşen işlevlerini bloke etmek amacıyla üretilen hedefe yönelik bir yöntemdir. Söz konusu tedavi yöntemleri ile, genellikle kemoterapi, radyoterapi gibi klasik tedavi yöntemleri ile sonuç alınamayan ileri derece hastaların bağışıklık sisteminin güçlenmesi ve yaşam sürelerinin uzaması amaçlanmaktadır.
Ülkemizde de Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) yeni nesil kanser ilaçlarının (akıllı ilaç) geri ödeme listesine alınması hususunda yavaş davranmaktadır. SGK ilaç geri ödemelerini Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) kısıtlamalarına tabi olarak yapmaktadır. SGK tarafından SUT kapsamına girmeyen ilaçların geri ödemesi yapılmamakta ilacın kullanılmasının hastanın hayatını kurtaracağı veya yüksek oranda fayda sağlayacağı durumlarda dahi herhangi bir esneklik sağlanmamaktadır.
Ancak, hastanın tedavisinde yüksek derecede fayda sağlayacağı tedaviyi yapan hekim tarafından öngörülen, kullanılmaması durumunda hastanın ölümünün veya geri dönüşsüz hasarların meydana gelmesinin kaçınılmaz olduğu,endikasyon açısından tıbbi uygunluğu olan ve SGK' nın geri ödeme kapsamında aynı tedaviyi yapan başka bir muadil ilacın bulunmadığı durumlarda, akıllı ilacın sadece SUT'a göre uygun endikasyonu olmadığı gerekçesiyle geri ödemesinin yapılmaması açıkça Avrupa İnsan Hakları Bildirgesi'ne ve Anayasanın 17.,56. ve 60. maddelerine aykırıdır.
Kanser tedavisinde kullanılacak ilaç bedellerinin SGK tarafından karşılanmaması halinde izlenecek hukuki yol kısaca şu şekildedir:
Endikasyon dışı ilaç başvurusu, Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz Kurumu’na yapılır. Endikasyon dışı ilaç başvurusu olmadan SGK’ya başvuruda bulunabilir veya dava açılabilir. Ancak endikasyon dışı ilaç kullanım onayı olmaksızın mahkemenin dava süresince ilacın SGK tarafından karşılanmasına yönelik karar vermesi çok zordur.
Doktor tarafından önerilen ilacın SGK tarafından karşılanmaması halinde dava açılmadan önce SGK’ya başvuruda bulunulmalıdır. Dava açmadan önce SGK’ya başvuruda bulunmak zorunludur. Aksi durumda davanın usulden reddine karar verilebilir.
Dava açılırken ilacın dava sonuçlanana kadar SGK tarafından karşılanmasının talep edilmesi bir diğer önemli konudur. Yargılamanın uzun süreceği dikkate alınırsa bu talep olmaksızın dava açılması hastalığın sonuçları ile bağdaşmayacaktır.
Davanın iş mahkemesinde açılması durumunda ihtiyati tedbir ve idare mahkemesinde açılması durumunda yürütmenin durdurulması talep edilecektir.
SGK’ya daha önceden ödenen ilaç paralarının da talep edilmesi mümkündür. Bu kapsamda kendi imkanlarınca ilacı karşılanıp daha sonra SGK’ya dava açarak ödenen ücretler talep edilebilir. Ayrıca hastanın vefat etmesi halinde dahi ilaç için ödenen ücretlerin iadesi talep edilebilir.
